Kolejny katar w miesiącu spędza rodzicom sen z powiek, a dzieciom oczywiście nie daje spać. Powoduje rozdrażnienie, płaczliwość, fatalną koncentrację i brak apetytu.
Traktowany często jako niegroźna infekcja, niestety niesie ze sobą poważne konsekwencje. Zwłaszcza gdy jest nieleczony, przewlekły czy często nawracający. Co może być przyczyną nawracających infekcji? Gdzie szukać pomocy?
Czym jest oddychanie?
Drogi oddechowe, dzięki swej szczególnej budowie, pełnią dwie podstawowe funkcje: umożliwiają oddychanie i generowanie mowy. W mechanizmie oddychania wyróżnia się dwie fazy: wdech i wydech. Powietrze, które dostaje się do płuc przez nos, jest ogrzane i przefiltrowane oraz pozwala na odpowiednią cyrkulację w rozwijających się zatokach małego dziecka.
Sposób oddychania dziecka i osoby dorosłej jest ściśle związany z wykonywana czynnością, w czasie spoczynku oddychamy przez nos, a podczas zwiększonego wysiłku fizycznego i mówienia oddychamy także przez jamę ustną.
Prawidłowe oddychanie? Tylko przez nos
Dzięki temu dziecko jest właściwie dotlenione, przez co efektywniej pracuje i jest mniej zmęczone. Podczas spoczynku, język w jamie ustnej powinien być „przyklejony” do podniebienia. Aby uzyskać takie ułożenie, jama ustna musi być zamknięta. Jest to związane z fizjologicznym oddychaniem przez nos. Podczas takiego ułożenia jama nosowo-gardłowa jest drożna, ale tylko wtedy, gdy dziecko nie ma kataru.
Nie lekceważ kataru!
Infekcje często powodują zmiany obrzękowe i wysiękowe w górnych drogach oddechowych. Następnie mogą doprowadzić do zapalenia ucha środkowego, a w konsekwencji nawet do uszkodzenia słuchu.
Przede wszystkim nie należy traktować kataru jako banalnej infekcji, która sama przejdzie. Nie zawsze tak jest. Ten okres pierwszych objawów często bywa niezauważalny. Czasami po kilku miesiącach, a nawet 1–2 latach dochodzi do rozpoznania zmian wysiękowych w uchu środkowym. Wtedy leczenie jest trudniejsze i często są nawroty.
Kolejnym poważnym problemem, który jest następstwem nawracających infekcji, jest przerost migdałka gardłowego i migdałków podniebiennych. Powoduje to zaburzenia oddychania przez nos i staje się przyczyną kolejnych infekcji, nieprawidłowego zgryzu i ciągłego zmęczenia u dzieci.
Jakie są przyczyny nieprawidłowego oddychania?
Podczas infekcji to wspomniany wcześniej m.in. właśnie katar, podczas którego dziecko ma niedrożny nos. To zaś powoduje, że z automatu zaczyna oddychać przez usta. Ponadto:
• Niewłaściwa pozycja podczas spania, gdy głowa dziecka ułożona jest zbyt nisko lub zbyt wysoko, co może powodować nieprawidłowości w obrębie narządu żucia.
• Przerost trzeciego migdałka lub migdałków podniebiennych.
• Alergiczny obrzęk nosa, skrzywienie przegrody nosowej.
• Inne choroby i wady anatomiczne.
Konsekwencje nieprawidłowego oddychania
Niestety długotrwałe oddychanie przez usta może doprowadzić do przykrych konsekwencji m.in.
• Nieprawidłowego rozwoju narządu żucia, co może mieć duży wpływ na wymowę.
• Nieprawidłowego połykania, gdy język nie unosi się do podniebienia, tylko napiera na przednie zęby, co może powodować ich wypychanie. To z kolei pogłębia wadę zgryzu, i może mieć duży wpływ na niektóre wady wymowy.
• Infekcje górnych dróg oddechowych. Oddychanie przez usta sprzyja infekowaniu tylnej ściany gardła oraz górnych dróg oddechowych.
• Kształtowanie się wad postawy.
• Słabe napięcie mięśnia okrężnego warg, niewydolność warg, wiotkość mięśni policzkowych, co skutkuje trudnościami w sprawnym jedzeniu, niemożnością wydmuchania nosa.
To, jaki jest ten prawidłowy oddech?
• Najbardziej pożądany sposób oddychania to oddychanie żebrowo-brzuszne lub tzw. żebrowo-brzuszno-przeponowe, uważany za najgłębszy i najwłaściwszy.
• W czasie mówienia powietrze wdychane jest głównie ustami a wydychane ustami lub nosem w zależności od wypowiadanych dźwięków.
• Oddech podczas wypowiedzi to rytmiczny szybki wdech, wykonany bez podnoszenia ramion oraz powolny długi wydech, podczas którego odbywa się wypowiedź.
Konsultacja ze specjalistami niezbędna!
Zarówno w dzień, jak i podczas snu dziecko powinno oddychać nosem, taki tor oddechowy zapewnia właściwy rozwój aparatu artykulacyjnego. Aby wspomóc dziecko, należy przede wszystkim zapewnić komfort oddychania podczas kataru.
Zarówno logopedzi, jak i lekarze, zwłaszcza laryngolodzy, z pewnością udzielą niezbędnych informacji. Być może konieczna będzie konsultacja z alergologiem, który wykluczy problemy z alergią.
neurologopeda
Urszula Niewiarkiewicz-Głąb
Źródło:
Kaczmarkiewicz E. „Wdech, wydech…, czyli o prawidłowym oddychaniu u dzieci”, https://dziecisawazne.pl/wdech-wydech-czyli-o-prawidlowym-oddychaniu-u-dzieci-zabawy-i-cwiczenia-oddechowe/ [dostęp: 27.08.2021].
Malicka I. „Oddychanie jako jedna z funkcji prymarnych”, Forum Logopedyczne 2013, nr 21, s. 47-53.
Sobieraj A. „Od kataru do niedosłuchu” – wywiad z prof. Henrykiem Skarżyńskim 25.05.2016, https://mamotoja.pl/od-kataru-do-wady-sluchu-wywiad-z-prof-henrykiem-skarzynskim-otolaryngologiem,choroby-malego-dziecka-artykul,20093,r1p1.html [dostęp: 27.08.2021].
